Ik voel in de uitvaartzorg nogal eens een professionele afstand tot de mensen. Niet zozeer in de persoonlijke begeleiding, maar vooral in de uren van en rond de afscheidsdienst. De tijdsspanne waarop ik diverse medewerkers het meest vaak in touw zie.
Men loopt rechtop, gaat zwijgend voor, handen op de rug, buigt en stapt behoedzaam naar achter. Dat geldt voor crematoriummedewerkers, assistenten, voor uitvaartverzorgers en ook voor voorgangers van afscheidsdiensten. Zo heeft men het geleerd tijdens de opleiding en het is veilig om afstand te nemen van mensen die gezien de omstandigheden anders, meer uitgesproken, kunnen reageren dan zij doorgaans doen.
Dit is een houding die mijzelf niet goed past. Toen ik begon als ritueelbegeleider en ik zag dat de medewerkers om mij heen in de ‘afstandmodus’ stonden, voelde ik mezelf erg ongemakkelijk worden en schoot ik ‘op slot’. Na toch de nodige keren zo te hebben gestunteld bij het ontvangen van de familie, kwam ik erachter waar dit aan ligt: ik zoek naar professionele nabijheid tot de mensen. Ik kan die afstand niet nemen.
Respect toon je door jezelf te zijn en in alles wat je doet en zegt te tonen dat de ander – de overledene en de familie – op dit moment het belangrijkste is.
In de voorbereiding en ook tijdens een afscheidsdienst ben ik er voor de mensen vanuit mijn gevoel. En mijn gevoel zegt dat ik soms nabij nodig ben. Niet om één van de familieleden te worden en met ze mee te huilen en lachen. Maar wel om ze te laten zien dat ik hun verdriet, ongemakkelijkheid of andere emoties zie. Niet in het gelid, maar even oogcontact, een hand op de schouder, een lach. Ik merk dat het mensen ontspant en ook mijzelf. Ik mag zijn wie ik ben.
Soms zie ik gelijkgestemde collega’s aan het werk en dan haal ik opgelucht adem. Ook op de dag van de uitvaart mogen medewerkers wat mij betreft professioneel nabij zijn. Graag zelfs. Ze hoeven geen kleed van waardigheid om te slaan uit eervol respect voor de overledene. Respect toon je door jezelf te zijn en in alles wat je doet en zegt te tonen dat de ander – de overledene en de familie – op dit moment het belangrijkste is. Door professioneel zorgzaam en gastvrij te zijn.
Ik zoek naar – nee, ik pleit voor – professionele nabijheid in de uitvaartzorg. Wie doet mee?
© 1 april 2018 | Simone Snakenborg Ritueelbegeleiding | +31 6 11 16 16 31
Ik voel helemaal met je mee, Simone. Ik herken het ook. Ik denk dat het ook te maken heeft met de waarden en normen, die ons zijn aangeleerd:
Blijf op gepaste afstand en bescheiden.
Het is ook een kwestie van jezelf hier overheen durven te zetten. Dat doe ik na enige aarzeling nu wel. En dat bevalt me heel goed. Het lukt me steeds beter en ik merk dat het heel goed werkt. Even die hand nog op de schouder, even de aanraking net voor de dienst officieel begint b.v. Even laten merken en voelen dat je er bent voor de nabestaanden.
Ik merk en zie verraste gezichten, ontvang blikken van dank.
Ik ga zo door, dat geeft mij maar vooral de naasten een goed gevoel.
mooi verwoord en helemaal mee eens!
Of even een persoonlijk woord, even interactie…
Wat mij betreft ligt het aan hoe de familie is en in elkaar zit. Som ben ik leidend, soms ben ik onderdeel, soms ben ik houvast, soms ben ik enkel coördinerend nodig. Ik vind de bewoording ‘professioneel nabij’ wel goed gekozen overigens. Helaas zie ik ook best wel eens collega’s die bijna nog verdrietiger kijken dan de familie zelf en zichzelf belangrijker maken binnen het afscheid dan ze in de praktijk (hoeven te) zijn.
Beste Simone,
Zelf werk ik in de zorg en heb ik ook met overlijden te maken. Ik merk dat wat jij zegt inderdaad juist prettig is en steun geeft. Inderdaad jezelf zijn en echt aanwezig zijn, maakt de nabestaanden het minder ongemakkelijk. Het is allemaal al lastig genoeg, waarom dan die afstand, dat maakt het nog ongemakkelijker.
Mooie vergelijking, Josje!
Ik doe mee! Dit is een houding die ook bij mij past. Misschien voor ons als ritueelbegeleiders ook wel gemakkelijker, omdat wij meer contact hebben met familie dan de medewerkers van een crematorium of uitvaartcentrum.
Inderdaad Tiny, soms hebben wij meer contact en dan is het misschien wel vanzelfsprekender om ook dichterbij te komen op de dag van de uitvaart. Maar, ik sprak een stewardess over dit onderwerp. Zij gaf aan dat van hen wordt verwacht dat, ondanks dat ze de mensen die aan boord komen niet kennen, ze toch continu zoeken naar de juiste afstand of nabijheid tot hen. Dat iemand die een vliegreis maakt vanwege een vakantie een andere nabijheid nodig heeft dan een zakenreiziger of een ongeneeslijk zieke op zijn laatste reis. Dat ‘levelen’ zou in de uitvaartzorg mijns inziens ook beter kunnen.
We hebben hier laatst samen over gesproken in een superfijn gesprek. Ik ben blij dat jij de pen gepakt hebt om je gevoel hierbij te delen. Ik doe van harte met je mee! Merci, Simone.
Jij ook bedankt, Esther. Dat was inderdaad een fijn gesprek. Dat is de waarde van goede gesprekken met vakgenoten. Het zal ook altijd een zoeken blijven naar een vorm van nabijheid die de familie nodig heeft.
Ik doe met je mee Simone. Als het goed is voel je tijdens het gesprek welke houding het beste past in een familie. Ik vind het fijn, nabij zijn….Ik ben zelf ook mens en heb mijn eigen rugzak. Daarin zit wat ik heb meegemaakt en wat mij gevormd heeft. Daarin zit ook de reden van de keuze voor het werken in de uitvaartwereld. Ik wil mezelf zijn, daar ben ik het beste in….Ik wil gepaste afstand houden als dat nodig is maar ook dié onbekende warme arm zijn die meeleeft. Dat maakt ons vak en de wereld júist een stukje mooier…..
Het initiatief nemen om attent, bescheiden en authentiek oprecht contact te maken activeert m.i. de “overkant” om ook zo te mogen voelen. Het opent deuren die door de situatie wellicht ongemerkt ongemakkelijk gesloten zijn geraakt. Dankbaar werk: de ander waarlijk zien. En je werk doen op een wezenlijk levensmoment.
Prachtig veewoord! Ja, hoe Gene Zijde meeredonneert, dat zijn zich maar weinigen bewust.
Bij alle afscheidsdiensten mag ik ook de aanwezigheid van de overledene ervaewn. Zittend in de aula, meezingend soms of ergens op een moment tijdens de voorbereiding.
Als wij sterven laten wij ons lichaam los en mogen we wie we zijn en waren anders vazthouden.