Wat doet een ritueelbegeleider?
Een ritueelbegeleider is een professional die samen met de betrokkenen een dienst, ceremonie of een viering voorbereidt en die ook, namens hen en samen met hen, hierin voorgaat. Een ritueelbegeleider kan aanwezig zijn bij diverse scharniermomenten in het leven, bijvoorbeeld: de doop, het huwelijk/de relatiebevestiging of het afscheid. Maar ook individueel kan een ritueelbegeleider een goede ondersteuning bieden, bijvoorbeeld in het vormgeven van een persoonlijk ritueel, een verzoeningsritueel in de familie, of vele andere individuele rituelen. Bij deze persoonlijke begeleiding vormen de gesprekken voorafgaand aan het ritueel uiteraard een essentieel onderdeel van het hele proces. Een ritueel biedt namelijk geen ‘oplossing van een probleem’, maar vormt een markering van een verwerkingsproces. Ikzelf houd me primair bezig met rituelen rond afscheid en uitvaart.
Als je hier “ritueelbegeleiding” of “ritueelbegeleider” leest, dan gaat het om ritueelbegeleiding bij afscheid en uitvaart.
Wat is een ritueel?
Het beleven van het afscheid van de overledene, het samen toe bewegen naar het moment van loslaten, dat is een ritueel: een gebeurtenis die van het begin tot het einde is opgebouwd en vormgegeven met teksten, muziek, foto’s, herinneringen en handelingen die passen bij de overledene en de nabestaanden.
De Landelijke Beroepsvereniging van Ritueelbegeleiders definieert een ritueel als een:
compositie van bewust vormgegeven handelingen waaraan de betrokken personen een bijzondere betekenis en waarde ontlenen. In een ritueel wordt een proces gemarkeerd met behulp van symbolen, woorden, beelden, klanken, en handelingen. Door een persoonlijk, op maat gesneden ritueel krijgt dit proces een diepere betekenis.
Voor wie is ritueelbegeleiding?
Een ritueelbegeleider bij afscheid is er voor iedereen, voor jongeren, ouderen, voor speciale of gewone uitvaarten, lange of korte.
Iedere uitvaart is bijzonder: een uniek moment voor iedereen. Iedere uitvaart verdient het daarom om met speciale aandacht en liefde te worden verzorgd.
Als het sterven aangekondigd is
Soms is het duidelijk dat het overlijden binnen niet al te lange tijd zal gaan plaatsvinden. Ook in deze levensfase kan een uitvaartdienst worden voorbereid en ik ben hierbij graag behulpzaam. Samen werken we aan een uitvaartdienst die helemaal tot in de puntjes passend is.
Waarom een ritueelbegeleider?
Ritueelbegeleiding bij afscheid is iets anders dan het organiseren van een uitvaart. Uitvaartondernemers of uitvaartverzorgenden houden zich vooral bezig met de organisatorische kant. Ritueelbegeleiders verzorgen de inhoudelijke aspecten van een afscheidsdienst. Ze ondersteunen de familieleden bij het inhoud geven aan een uitvaart en bieden de kaders aan. Het persoonlijke – waarin déze uitvaartdienst verschilt van andere diensten – wordt gecombineerd met een herkenbare vormgeving.
Een ritueelbegeleider zal de familie erop wijzen dat de nabestaanden heel veel zelf kunnen en mogen doen bij een uitvaart. Bij waar zij (op dit moment) niet zelf toe in staat zijn, kan de ritueelbegeleider ondersteuning bieden of taken overnemen.
Voorbeelden van rituelen
Binnen een uitvaartdienst kun je een handeling verrichten, helemaal in stijl van de overledene.
Licht
Kaarsen aansteken aan het begin van de uitvaartdienst voor de overledene en voor andere overledenen binnen de familie.
Water
De overledene besprenkelen met water: een kleine reinigingsritus als voorbereiding op de ‘grote reis’.
Bloemen
Samen bloemen bij de overledene leggen die herinneren aan hem of haar.
Woorden
Kaartjes met woorden van herinnering leggen in een font met water bij de overledene. Alle woorden vloeien in elkaar over en vormen zo een bron van liefde en respect.
Stenen
Stenen zijn eeuwig én persoonlijk. Overal kun je stenen vinden. De aanwezigen kan worden gevraagd een steen mee te brengen die iets zegt over (de band met) de overledene. Deze steen leggen zij aan het begin of einde van de samenkomst bij de kist of baar. Zo draagt iedereen een steentje bij aan het afscheidsritueel.
En de kinderen?
De kinderen krijgen een aparte plaats in de uitvaartdienst als je dat wenst, Tekeningen bij de overledene leggen, of knutselwerkjes, rozenblaadjes strooien, de kist versieren, bellenblazen, ballonnen oplaten, ronddelen uit de snoepjestrommel van oma. Dit zijn maar een paar voorbeelden.
Door kinderen te betrekken in de uitvaartdienst wordt het voor hen makkelijker de heftige gebeurtenis te verwerken en een plaats te geven.
